Về trách nhiệm bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất?

Trả lời:

1.Trách nhiệm bồi thường, hỗ trợ cho gia đình ông X, bà T di dời đến nơi ở mới.

Nhà nước thu hồi đất của gia đình ông X, bà T để xây dựng khu đô thị mới thuộc trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng quy định tại Điểm a Khoản 2 Điều 62 Luật Đất đai 2013. Đó là việc thu hồi đất để thực hiện dự án xây dựng khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế; khu đô thị mới, dự án đầu tư bằng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA).

Căn cứ vào quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 75 Luật Đất đai 2013 về điều kiện được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì gia đình ông X, bà T đáp ứng về điều kiện được bồi thường do diện tích đất bị thu hồi của gia đình ông X, bà T là đất ở, có GCNQSDĐ hợp pháp. Vì vậy, gia đình ông X, bà T sẽ được hưởng chính sách bồi thường theo nguyên tắc quy định tại Điều 71 và được hướng dẫn cụ thể tại Điều 79 Luật Đất đai 2013. Do ông X, bà T bị thu hồi toàn bộ diện tích đất ở nên: 

- Trường hợp ông X, bà T không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở; trường hợp không có nhu cầu bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở thì Nhà nước bồi thường bằng tiền;

- Trường hợp ông ông X, bà T còn đất ở, nhà ở trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng tiền. Đối với địa phương có điều kiện về quỹ đất ở thì được xem xét để bồi thường bằng đất ở.

Về căn cứ để tính giá trị bồi thường: Dựa trên diện tích đất hợp pháp được thu hồi và diện tích nhà xây dựng theo đúng quy định của pháp luật. Căn cứ vào Điểm e khoản 1 Điều 64, và khoản 3 Điều 82 Luật Đất đai 2013 thì 5m² đất do ông ông X, bà T lấn chiếm trái phép sẽ không được bồi thường. Diện tích đất được bồi thường là 145m² được cấp GCNQSDĐ hợp pháp. Mặc dù ông ông X, bà T xây nhà trên diện tích đất 150 m² nhưng nhà nước chỉ bồi thường giá trị nhà trên diện tích đất được cấp phép (thể hiện trên GCNQSDĐ của ông ông X, bà T). Căn cứ để tính giá trị nhà dựa vào quy định việc cấp Giấy phép xây dựng phải dựa vào diện tích đất được nhà nước cấp phép theo hướng dẫn tại Nghị định số 12/2009/NĐ-CP quy định về Giấp phép xây dựng.

Ngoài việc được nhà nước bồi thường theo quy định của pháp luật thì hộ gia đình, cá nhân người Việt Nam định cư nước ngoài có thể nhận được các chính sách hỗ trợ tái định cư của Nhà nước khi phải di chuyển chỗ ở. Ở tình huống trên, gia đình ông ông X, bà T bị thu hồi hết diện tích đất nên phải di chuyển chỗ ở. Do đó, ông ông X, bà T có thể căn cứ vào Điều 86 Luật Đất đai 2013 về bố trí tái định cụ cho người có đất ở được thu hồi mà phải di chuyển chỗ ở và Điều 22 Nghị định 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để biết thêm quyền lợi của mình được hưởng.

Tại khoản 2 Điều 67 về trình tự, thủ tục thu hồi đất vì mục đích quốc phòng an ninh; phát triển, kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng quy định  tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng có trách nhiệm lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, xác định  dựa vào điều kiện về quỹ đất ở, nhà ở tái định cư và thực tế tại địa phương, nhu cầu sử dụng của người có đất bị thu hồi… Tiếp theo, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường có trách nhiệm cùng UBND cấp xã nơi có đất thu hồi triển khai lấy ý kiến của người dân trong khu vực có đất thu hồi,  tổng hợp ý kiến, chỉnh sửa, hoàn thiện phương án bồi thường và được UBND cấp có thẩm quyền phê duyệt. Ngoài ra, căn cứ vào khoản 2 Điều 6 Nghị định 47/2014/NĐ-CP, ngày 15/5/2014 về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thì trường hợp trong hộ gia đình có nhiều thế hệ, nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống trên một thửa đất ở thu hồi nếu đủ điều kiện để tách thành từng hộ gia đình riêng theo quy định của pháp luật về cư trú hoặc có nhiều hộ gia đình có chung quyền sử dụng một (01) thửa đất ở thu hồi thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào quỹ đất ở, nhà ở tái định cư và tình thực tế tại địa phương quyết định mức đất ở, nhà ở tái định cư cho từng hộ gia đình.

2. Về quyền ưu tiên mua nhà tái định cư của vợ chồng chị A.

Theo tình huống, thời điểm thu hồi diện tích nhà và đất 150m² có gia đình ông ông X, bà T và gia đình con gái ông ông X, bà T cùng sinh sống thì việc mỗi gia đình có sổ hộ khẩu riêng biệt có quyền ưu tiên mua nhà hay không hoàn toàn phụ thuộc vào chính sách khi xây dựng phương án tái định cư được quy định tại Điều 69 Luật Đất đai 2013 và Điều 6 Nghị định 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

Trên đây là những quy định chung của Luật Đất đai 2013 áp dụng chung cho tất cả địa phương trên cả nước, ông ông X, bà T nên tham khảo những chính sách riêng ở mỗi địa phương (nếu có) liên quan đến lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi bị thu hồi đất ở theo quy định tại địa phương.